Εκατό χρόνια μετά,επιστροφή στα Βουρλά.Ενα προσκύνημα,ένα μνημόσυνο,ένα χατζηλίκι.

Ενα ταξίδι,μιά εκδρομή,ένα προσκύνημα.

Μιά λειτουργία μυστική,ένα μνημόσυνο.

Μιά υπενθύμιση.Είμαστε ακόμα εδώ!…..Φ.Κ.

Εκδρομή της ΕΝΩΣΗΣ ΒΟΥΡΛΙΩΤΩΝ Μ.ΑΣΙΑΣ στις αλησμόνητες πατρίδες
(5-10 Οκτωβρίου 2022)

6 Οκτωβρίου-

ΗΜΕΡΑ 1η- ΧΙΟΣ

Όταν θυμώνει το Αγαίο!
Κι όταν θυμώνει, θυμώνει για τα καλά!
Επιβιβαστήκαμε στις 5 του μήνα, στο «Νήσος Σάμος» με προορισμό την Χίο.
Όλο το βράδυ φάγαμε «γερό ξύλο» και κοιμηθήκαμε ελάχιστα. Αιγαίο είναι αυτό, δεν είναι παίξε γέλασε (κι ας το έχουν κι αυτό υπ όψιν κάποιοι που θέλουν να έρθουν νύχτα, ενώ δεν μπορούσαν να βρουν την Μάλτα στον χάρτη, κάποτε …).
Το ξημέρωμα μας βρήκε στο λιμάνι της Χίου με εκείνη την γνωστή , υπέροχη Ανατολή, την Ανατολή που έρχεται από την πατρίδα, που βιώνουμε κάθε φορά .
Και εδώ έκατσε η πρώτη «στραβή». Το Αιγαίο εξακολουθούσε να είναι θυμωμένο και το απαγορευτικό του απόπλου για Τσεσμέ ήταν πραγματικότητα.
Εμείς όμως είμαστε Βουρλιώτες! Και την αναποδιά την μετατρέψαμε σε ομορφιά!
Ο πρόεδρος, ο Φώτης και ο Μπάμπης, ο πράκτοράς μας, νοίκιασαν ένα πούλμαν και ημέρα πέρασε με μία όμορφη περιήγηση στα μαστιχοχώρια της Χίου.

Πρώτη στάση μας η Νέα Μονή!
Μνημείο της UNESCO, ιδρύθηκε το 1042 και ήκμασε, αλλά περι το 1300 υπέστη λεηλασίες απο τους Σαρακηνούς, αλλά επανέκαμψε αρκετά γρήγορα.
Πολύ αργότερα υπέστη τρομερές καταστροφές , πρώτα το 1822 με την σφαγή της Χίου, οποτε οι Οθωμανοί σκότωσαν όλους όσους κατέφυγαν εκεί, λεηλάτησαν οτι μπορούσε να λεηλατηθεί και φεύγοντας πυρπόλησαν τα πάντα.
Τα απομειναρια της μονής τα αποτελείωσε 40 χρόνια αργότερα (1881) ενας τρομερός σεισμός. Το 1900 ξαναχτιστηκε η μονή και ο ναός όπως τον βλέπουμε σήμερα.
Η συγκίνηση ήταν διάχυτη σε όλους τους συνταξιδιώτες… Βαρειά η ιστορία και ο επισκέπτης αισθάνεται δέος!

Ακολούθησε η στάση στα Μεσαιωνικά Μεστά.
Χτισμένο στα Βυζαντινά χρόνια, οχυρωμένο γύρω γύρω, με δαιδαλώδη δρομάκια για τον φόβο των εισβολέων, ένα , στην ουσία, κάστρο. Μάλιστα τα σπίτια επικοινωνούνε μεταξύ τους και απο σκεπαστούς διαδρόμους επάνω απο τα δρομάκια, έτσι ωστε να μην αναγκάζονται οι κάτοικοι / υπερασπιστές να κατεβαίνουν στον δρόμο.
Περιδιαβήκαμε το χωριό που σε ταξιδεύει σε άλλες εποχές και επισκεφθήκαμε τον υπέροχο ναό του Ταξιάρχη, χτισμένο το 1868. Εντυπωσιακός ναός!
Ήπιαμε και το καφεδάκι μας στην πλατεία και συνεχίσαμε για το Εμποριό, δίπλα από την ονομαστή παραλία «Μαύρα βόλια» με τα κατάμαυρα χοχλάδια, όπου φάγαμε καλά !

Η συνέχεια είχε επίσκεψη στο Μουσείο Μαστίχας, όπου περιηγηθήκαμε την ιστορία της Μαστίχας, ευχή και ταυτόχρονα κατάρα για το νησί, αφού ναι μεν αποτελεί το μοναδικό παγκοσμίως προϊόν της Χίου και πηγή πλούτου, πλούτου όμως που προσέλκυσε εισβολείς και κατακτητές για την εκμετάλλευσή της, πρώτα από τους Γενουάτες Φράγκους που ίδρυσαν την εταιρεία Maona και μετά από τους Οθωμανούς.
Θύματα και των δύο οι ντόπιοι, οι οποίοι υπέφεραν τα πάνδεινα!!

Ταυτόχρονα επισκεφθήκαμε και την έκθεση Μικρασιατικών αντικειμένων και εγγράφων, στον ίδιο χώρο, που έστησε η Τράπεζα Πειραιώς με πολλά εκθέματα που παραχώρησε ο Μικρασιατικός Σύλλογος Χίου «Φάρος Βαρβασίου» με την υπερδραστήρια πρόεδρό του Γεωργία Χούλη.
Εξαιρετικά «γεμάτοι”, συμπληρώσαμε την βόλτα μας με επίσκεψη στο διπλανό Πυργί με τις εντυπωσιακές προσόψεις των σπιτιών με τα εγχάρακτα γεωμετρικά σχήματα, πριν καταλήξουμε πάλι στο λιμάνι, αφού περάσαμε και από τον μαγευτικό Κάμπο και βέβαια αποτίσαμε τα δέοντα στο άγαλμα του Μαύρου Καβαλάρη , του Νικόλαου Πλαστήρα και στο τότε αρχηγείο του.

Επι τέλους επιβιβαστήκαμε στο βραδινό πλοίο για Τσεσμέ και να καταλήξουμε στην Σμύρνη, στο πάντα φιλόξενο ξενοδοχείο SUSUZLU ATLANTIS και να ξεκουραστούμε μετά το δείπνο.

7 Οκτωβρίου –

ΗΜΕΡΑ 2η- ΑΛΑΤΣΑΤΑ-ΣΚΑΛΑ ΒΟΥΡΛΩΝ-ΒΟΥΡΛΑ-ΚΟΝΑΚΙ ΣΜΥΡΝΗΣ

Μετά το πρωϊνό μπήκαμε στο πούλμαν με οδηγό τον Aslan (Λιοντάρι) και ξεναγό την αγαπημένη, παλιά φίλη Sabiha (Αυγή), για τον πρώτο σταθμό της ημέρας, τα Αλάτσατα.
Βόλτα στο λιμάνι της πόλης την Αγριλιά και μετά, Αλάτσατα (πολύ τουριστικά πλέον) για να διαβούμε τα σοκάκια με τα παλιά Ελληνικά σπίτια, να επισκεφθούμε τον ναό της Παναγίας (τζαμί πλέον..)με το υπέροχο μαρμάρινο τέμπλο του Γιαννούλη Χαλεπά.
Ένας γρήγορος καφές και να ‘μαστε πάλι στο πούλμαν με προορισμό την Σκάλα των Βουρλών . Βόλτα στα σοκάκια που ο Γιώργος Σεφέρης πέρασε τα παιδικά του καλοκαίρια, και που ο ίδιος θεώρησε σαν πραγματική του πατρίδα, τον ερειπωμένο ναό του Αγίου Νεκταρίου, που ελπίζουμε κάποτε να γίνει ένα κέντρο συνάντησης για τους Μικρασιάτες και μετά… Αχ αυτό το μετά !
Συναντήσαμε τον παπα Μανώλη, την παπαδιά του και την παλιά γνώριμη την Αθηνά.
Εκεί, με την φροντίδα του Μητροπολίτη Βρυούλων και σε συνεννόηση με τις τοπικές αρχές, έχει αγοραστεί ένα σπίτι. Που έχει γίνει ένας χριστιανικός ναός!

Για φαντάσου! Μετά από 100 χρόνια έγινε ένα μνημόσυνο, μία παράκληση, για τις ψυχές …εκείνων ! Δεν περιγράφεται η συγκίνηση! Τα λόγια δεν μπορούν να περιγράψουν τα συναισθήματα! Μετά από 100 χρόνια ! Ειρήνη στις ψυχές σας παππούδες!
Η συνέχεια είχε ΒΟΥΡΛΑ !
Φτάσαμε διανύοντας τον δρόμο του μαρτυρίου, απ όπου όσοι Βουρλιώτες απέμειναν έφυγαν για την Σκάλα, μέσα στον τρόμο, για να επιβιβαστούν (όσοι τυχεροί το κατάφεραν…) στα πλοία, πρόσφυγες πια για την ελεύθερη Ελλάδα.
Περπατήσαμε, όπως τόσες φορές, το Φαρδύ Σοκάκι με τα παλιά Ελληνικά αρχοντικά του Γενί Μαχαλά, περάσαμε τον Σερέ Μαχαλά, το Μπαχτσελί και καταλήξαμε το παζάρι του Μάλκατζα για κολατσιό ξεκούραση και «άδειασμα» των συναισθημάτων που πάντα γεννά η βόλτα στα Βουρλά της καρδιάς μας, πριν πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής για Σμύρνη.
….Και εδώ ανοίγω μία παρένθεση!
Μαζί μας είχε έρθει και ο πατήρ Εμμανουήλ και ο Φώτης με παρακάλεσε να τον πάω στην συνοικία του Μουσελέ, να του δείξω τον τόπο που χιλιάδες Βουρλιώτες, ο ανθός της νιότης της Ελληνικής πόλης, βρήκε τον θάνατο στα «Τέλια του Μουσελέ».
Εκεί, οι Τσέτες μάζεψαν τους άνδρες πάνω από 17 ετών και τους έκλεισαν με συρματόπλεγμα (τα τέλια…) και τους θανάτωσαν.
Αυτοί που γλύτωσαν πήραν τον δρόμο για τα Αμελέ Ταμπουρού (τάγματα εργασίας) και τις πορείες του θανάτου..
Δεν μπορεί να πει κανένας ποιος ήταν ο τυχερός. Αυτοί που εκτελέστηκαν επι τόπου, η αυτοί που πέθαναν στις πορείες με φρικτούς τρόπους ( Ηλίας Βενέζης «Το νούμερο 31328» , αλλά και πλήθος άλλων γραπτών μαρτυριών των «αιχμαλώτων»).
Έδειξα στον πατέρα Εμμανουήλ το ερειπωμένο τζαμί του Μουσελέ ( Musala cami ) και την κρήνη, στερεμένη πια με το αγίασμα του Αη Γιάννη Μουσελέ (τον γιορτάζουμε κάθε 29 Αυγούστου) , που σηματοδοτούν τον τόπο του μαρτυρίου.
….και εκεί που στεκόμασταν, άκουσα τον παπά να ψιθυρίζει : «Αιωνία η μνήμη» και να κάνει μία μικρή παράκληση για τις ψυχές των μαρτύρων….

Με σημάδεψε οριστικά η στιγμή! Μέχρι να φύγω από τούτη την διάσταση δεν θα μπορέσω να ξεχάσω !
Τα πόδια έτρεμαν. Ολόκληρο το σώμα ανατρίχιασε και ξανάρθε εκείνος ο πόνος (σωματικός και ψυχικός)που είχα νοιώσει την πρώτη φορά που πάτησα τα χώματα που είχαν πατήσει ο παππούς μου ο Μανώλης και η μεγάλη γιαγιά μου η Μαρία….
Κι ευχαριστώ από βάθους καρδίας τον πατέρα Εμμανουήλ που με αξίωσε να βιώσω αυτήν την συγκλονιστική στιγμή!
Ποτέ άλλοτε δεν έγινε κάτι τέτοιο σε αυτόν τον αγιασμένο τόπο. Ποτέ! Ήταν η πρώτη και ανεπανάληπτη φορά!
Στην κυριολεξία άδειασα τον εαυτό μου εκεί! Στον τόπο και στην στιγμή !
Με τρεμάμενα πόδια γυρίσαμε για να συναντήσουμε το υπόλοιπο γκρουπ, να εντοπίσουμε που ήταν κάποτε η Παναγιά η Βουρλιώτισα ( η Καρα-Παναγιά) και η σχολή του Γένους, η Αναξαγόρειος.
Μια μέρα γεμάτη συγκίνηση, εκεί που περπάτησαν οι παππούδες μας
Μία μέρα που τελείωσε με μία βραδινή βόλτα στην Σμύρνη και τον τόπο που βοά απο τις φωνές των ξεριζωμένων και την πλατεία του ρολογιού, το Κονάκι, εκεί που μαρτύρησε ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης. Ο δικός μας Χρυσόστομος!

8 Οκτωβρίου –

ΗΜΕΡΑ 3η – ΠΕΡΓΑΜΟΣ-ΜΟΣΧΟΝΗΣΙΑ – ΑΙΒΑΛΙ

Η μέρα ξεκίνησε με επίσκεψη στην Πέργαμο, μνημείο κι αυτή , παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Η αρχαία πόλη , χτισμένη σε λόφο 300 μέτρων, ανάμεσα σε δύο παραπόταμους του Κάϊκου ποταμού. Ευρήματα υπάρχουν απο την εποχή του Χαλκού.
Η ακμή της άρχισε με τον Λυσίμαχο, εκ των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο Φιλέταιρος εγκατέστησε αργότερα την δυναστεία των Ατταλιδών, ο τελευταίος των οποίων παραχώρησε την πόλη σαν κληρονομιά στους Ρωμαίους.
Έγινε γνωστή και για την εφεύρεση της περγαμινής για σπάσιμο του μονοπωλίου του παπύρου των Πτολεμαίων της Αιγύπτου.
Η βιβλιοθήκη της ήταν τεράστια. Δεύτερη μετά αυτήν της Αλεξανδρείας.
Η πόλη συνέχισε την ζωή της και στα Βυζαντινά χρόνια, μέχρι και την Οθωμανική κατάκτηση.
Στα θαύματα της πόλης περιλαμβάνεται και ο Βωμός του Διός. Ενα πραγματικό αριστούργημα, που πλέον δεν βρίσκεται στην Πέργαμο, αλλά…στο Βερολίνο , να κανει παρέα στους φιλους μας τους Γερμανούς..
Εντυπωσιακο και το καλοδιατηρημένο θέατρο των 10.000 ατόμων, πολύ απότομο, αφού είναι χτισμένο στην πλαγιά του λόφου.
Και έρχεται η σειρά του Ασκληπιείου!
Η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο εντυπωσιακή και πολύ ενημερωτική, όπως πάντα.
Μέσα απο την Ιερά οδό (Via Tecta), μπαίνουμε στον χώρο, με το όμορφο θέατρο, στοές, ιερά, το θεραπευτήριο – ναό του Τελέσφορου, πηγές, υπόγεια, βιβλιοθήκη. Ενας πλήρης αρχαιολογικός χώρος!
Πολύς ο κόσμος και αλγεινή εντύπωση μου προξένησε η ασέβεια που έδειξαν κάποιοι ξένοι, στον χώρο. Κυρίως Ισπανοί και Μεξικάνοι η κάτι τέτοιο.
Πόζες, σέλφι με γκριμάτσες κλπ. Μέχρι και στον βωμό του θεάτρου ανέβηκε μία για να πάρει πόζες! Άρχισα να φωνάζω και η Sabiha της είπε αυστηρά να κατέβει. Βλέπετε οι βάρβαροι δεν είναι μόνο στο παρελθόν. Υπάρχουν και σήμερα. Ιδίως σήμερα !
Φεύγοντας είδαμε και το ιερό του Σέραπι (Αιγυπτιακή θεότητα). Εντυπωσιακό κτίριο το οποίο τον 5ο μ.Χ. αιώνα έγινε χριστιανικός ναός.

Πάει και η Πέργαμος και προχωρήσαμε προς τα Δυτικά.
Περάσαμε από τα Μοσχονήσια και μπήκαμε στο υπέροχο Αϊβαλί κάτω από την σκιά του όρους Κιμεντένια («Αιολική Γη»).
Εχω πάει πολλές φορές σε αυτό το υπέροχο Αϊβαλί με τα Ελληνικά σπίτια, αλλά…εξακολουθούσα να είμαι «άδειος» από την συγκλονιστική μυσταγωγία της προηγούμενης μέρας στα Βουρλά, οπότε προτίμησα να ακολουθήσω την Κατερίνα και την Φρόσω για μία μικρή ξεκούραση και κολατσιό με Τούρκικο κοκορέτσι , που να πω την αλήθεια το προτιμώ από το Ελληνικό .
Ο γυρισμός στο ξενοδοχείο είχε μία έκπληξη από τους ανθρώπους του SUSUZLU ATLANTIS.
Ελληνικά τραγούδια και σαν αποτέλεσμα χορός από τους συνταξιδιώτες. Έλληνες είμαστε και γλεντάμε την στιγμή !
Τέλος κι αυτή η μέρα. Γεμάτη όπως σε κάθε εξόρμηση που κάνουμε με την ΕΝΩΣΗ ΒΟΥΡΛΙΩΤΩΝ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ, την Ένωσή μας !

9 Οκτωρίου –

ΜΕΡΑ 4η – ΕΦΕΣΟΣ-ΚΙΡΚΙΤΖΕΣ-ΤΣΕΣΜΕΣ

Σήμερα είναι η τελευταία μέρα, Είναι Κυριακή και ο Πατριάρχης θα λειτουργήσει στην Αγία Φωτεινή της Σμύρνης (μία Ολλανδική προτεσταντική εκκλησία που έχει νοικιάσει η Ελλάδα για τις ανάγκες των Χριστιανών της πόλης. Καμία σχέση με την κατεστραμμένη μεγαλειώδη Αγία Φωτεινή του ’22).
Ο Φώτης και ο Μπάμπης χωρίζονται από την ομάδα για να παραβρεθούν στην λειτουργία.

Προσφορά της ΕΒΜΑ στον Πατριάρχη,εικόνα της Παναγίας της Βουρλιώτισσας.

Οι υπόλοιποι φορτώνουμε τα μπαγκάζια μας στο πούλμαν για την επιστροφή, αφήνοντας το φιλόξενο SUSUZLU ATLANTIS .
Παίρνουμε τον δρόμο για την Έφεσο !
Την πλούσια Έφεσο, κτισμένη στις εκβολές του Καϋστρου ποταμού. Την έλεγαν Θαλασσοθέα (φανερό γιατι) με πλουσιώτατο λιμάνι που έφερε πολύ πλούτο στην πόλη.
Οι συνεχείς προσχώσεις του ποταμού όμως εξαφάνησαν το λιμάνι παρα τις προσπάθειες των Εφεσίων και η πόλη παρήκμασε. Πριν παρακμάσει βίωσε μία μεγάλη άνθηση επι Ρωμαιοκρατίας.
Οι μεγάλοι δρόμοι, η βιβλιοθήκη του Κέλσου, οι γάτες που ζητάνε χάδια από τον επισκέπτη, το πραγματικά υπέροχο θέατρο, όλα όσα μπορεί να δώσει ο τόπος στον επισκέπτη!
Πάνω από δυο ώρες ταξίδι στο παρελθόν! Χαιρετάμε την πόλη του αγαπημένου Ηράκλειτου και αναχωρούμε.
Η επόμενη στάση είναι ο απίστευτα όμορφος Κιρκιτζές ( τόπος για τα «Ματωμένα Χώματα» της Διδώς Σωτηρίου).
Πολύ πιο τουριστικός από την τελευταία φορά…

Μία σύντομη βόλτα στα σοκάκια και μετά….αναζήτηση ναργιλέ, γιατί Κιρκιτζές και ναργιλές για μένα αποτελούν παράδοση που ποτέ δεν παρέλειψα !
Το συνηθισμένο στέκι στην αυλή του εντυπωσιακού Ελληνικού σχολείου (είναι μουσείο πλέον) δεν προσφέρει πια ναργιλέ! Ο εξυπηρετικότατος ανεψιός του ιδιοκτήτη, μου έδειξε που μπορώ να βρω και …να μαι το NARGILE BAR να απολαμβάνω ένα υπέροχο τουμπεκί με την συνοδεία ενός ποτηριού από το ντόπιο κρασί. Κόκκινο, ημίγλυκο, με μία ελαφρά στυφή επίγευση.
Μαζί μου και ο Acil (εκλεκτός), ο σκύλος του ναργιλετζή. Ένα υπέροχο Επανιέλ Μπρετόν που μου κράτησε καλή παρέα όλη την ώρα ζητώντας χαδάκια, μέχρι να έρθουν η Κατερίνα και η Φρόσω να μοιραστούμε κρασί και τζούρες.
Τελευταίος σταθμός ο Τσεσμές, όπου ξανασυναντηθήκαμε με τον Φώτη και τον Μπάμπη, βόλτα στον χώρο πριν επιβιβαστούμε στο καραβάκι για την Χίο, αποχαιρετώντας την καλή μας Sabiha και τον εξαιρετικό οδηγό μας τον Aslan που φρόντισε να μας κάνει το ταξίδι ξεκούραστο και απροβλημάτιστο.
Άφιξη στην Χίο, πάτημα σε Ελληνικό έδαφος (αλλά τι λέω;;; Τόσες μέρες στην ΕΛΛΑΔΑ βρισκόμασταν!), δείπνο και επιβίβαση στο «Νήσος Σάμος», με άφιξη στον Πειραιά το πρωί της Δευτέρας 10 Οκτωβρίου.
Αποπλέοντας από Χίο, είχαμε και μία άλλη ακόμη αποστολή. Είχαμε παραγγείλει ένα στεφάνι που μας το έδωσε στην Χίο ο Κωστής, ο σύζυγος της προέδρου Γεωργίας Χούλη, χοροδιδάσκαλος του Φάρου Βαρβασίου , και όχι μόνον, Ανεβήκαμε στο κατάστρωμα και σε κλίμα συγκίνησης η συμπατριώτισσα η Λούλα πέταξε το στεφάνι στην θάλασσα. Στα νερά που πριν 100 χρόνια βάφτηκαν κόκκινα. Παππούδες δεν σας ξεχνάμε ! Και την μνήμη την περνάμε και στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας !

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Παρά τα εμπόδια, η εκδρομή ήταν από τις καλύτερες που θυμάμαι.
Σε αυτό έπαιξε ρόλο πολύ σημαντικό η σύνθεση της ομάδας μας.
Ωραίοι άνθρωποι, γεμάτοι δίψα για προσκύνημα στις προγονικές εστίες μας.
Χάρηκα που σας γνώρισα και πραγματικά σας θεωρώ πλέον φίλους.
Πάμε για την επόμενη, γιατί η αγαπημένη πατρίδα μου ήδη μου λείπει.
ΜΑΝΟΣ ΚΙΛΗΜΑΝΤΖΟΣ