Η Ελλας εν Σμύρνη.

2 Μαΐου 1919.

«Ηχήστε οι Σάλπιγγες»!

Οι πρώτοι Ελληνες στρατιώτες πατούν στα άγια  χώματα της Μικρασίας.

 Για τους Έλληνες της Σμύρνης η 2/15 Μαΐου 1919, μέρα της αποβίβασης του ελληνικού στρατού στην προκυμαία της, ήταν μοναδική και ανεπανάληπτη. Ωραιότερη και από τις μέρες της γέννησης του Χριστού και του «Χριστός Ανέστη». Εκείνες επαναλαμβάνονταν κάθε χρόνο, ενώ αυτή ήταν μία και μοναδική. Η περιούσια μέρα της φυλής. Η μέρα που ο Θεός θα μοίραζε «το μάννα εξ ουρανού» στους Έλληνες. Μόνο που αυτή τη φορά το μάννα ήταν η ελευθερία, κι αυτοί που το έφερναν για να το μοιράσουν ήταν οι Έλληνες μαντατοφόροι που θα έρχονταν από τη μεριά της θάλασσας. Όλο το βράδυ δεν κοιμήθηκε κανείς και με το πρώτο φως της μέρας οι Έλληνες της Σμύρνης ξεχύθηκαν σε δρόμους και πλατείες, καλύπτοντας το τεράστιο μήκος της προκυμαίας από την Μπέλλα Βίστα έως πολύ κάτω, στον νότο, με δάφνες, γαλανόλευκες σημαίες, λάβαρα, λουλούδια και τεράστιες φωτογραφίες του Βενιζέλου. Ήταν μια υποδοχή χαράς και ευγνωμοσύνης προς τους Έλληνες μαχητές, και ιδίως τους φουστανελάδες του Σταυριανόπουλου, οι οποίοι ήταν οι πρώτοι Έλληνες στρατιώτες που θα πατούσαν στα χώματα της Μικράς Ασίας.

Το χρονικό της αποβίβασης

• 8 Μαΐου 1919 (π.ημ. 25 Απριλίου): Η 1η Μεραρχία (γνωστή ως «Σιδηρά Μεραρχία») με διοικητή τον συνταγματάρχη Πυροβολικού Νικόλαο Ζαφειρίου, που στρατοπέδευε στην Ελευθερούπολη της Καβάλας, έλαβε διαταγή να ετοιμαστεί για επιβίβαση στα πλοία που θα αποστέλλονταν.

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, τηλεγραφεί τις οδηγίες του:

Απεφασίσθη υπό των μεγάλων Δυνάμεων η διά του ελληνικού στρατού κατάληψις της Σμύρνης και η εξασφάλισις της τάξεως εκεί. Αποστολή, τιμητικωτέρα της οποίας σπανίως ανετέθη εις τμήμα του εθνικού στρατού, καθ όλην τη μακράν του ιστορία. Γνωρίζω εκ των προτέρων ότι θa ευρεθήτε εις τo ύψος της αποστολής σας. Γνωρίζω ότι πάντες αξιωματικοί και οπλίται, αισθάνεσθε δικαίαν υπερηφάνειαν διά τhν αποστολήν σας ταύτην … Είναι ανάγκη, όπως έκαστος εκ των ανδρών της μεραρχίας εμπνέεται από τhν συναίσθησιν ότι ο ίδιος αντιπροσωπεύει την Ελλάδα και πρέπει ανά πάσαν στιγμήν να ενθυμήται ότι από κάθε λόγον και κάθε πράξιν του, θα εξαρτάται η προς την Ελλάδα εκτίμησις, ουχί μόνον των Οθωμανών, αλλά και των ξένων στοιχείων, άτινα πολυάριθμα ευρίσκονται εις την Σμύρνην. …… Συστάσεις δια την συμπεριφορά προς τους ομογενείς δεν έχω ανάγκην να σας κάμω. Επί αιώνας ήδη περιμένομεν την ευτυχή ταύτην ημέραν, χωρίς ποτέ να απελπισθώμεν, ούτε εν τω μέσω των μεγαλυτέρων συμφορών. …… Από την εμπιστοσύνην ην θα εμπνεύσητε εις όλα τα ξένα στοιχεία και προ παντός το πολυαριθμότερον Τουρκικόν, θα εξαρτηθή εν μεγάλω μέτρω η πραγματοποίησις των Εθνικών μας πόθων.. Αι ευχαί ολοκλήρου του έθνους σας συνοδεύουσι. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Το θωρηκτό «Κιλκίς»

Το θωρηκτό «Λήμνος»

• 13 Μαΐου (π.ημ. 30 Απριλίου): Η 1η Μεραρχία αναχωρεί από το λιμάνι της Ελευθερούπολης, με προορισμό την Σμύρνη. Η νηοπομπή συνοδεύεται από 4 ελληνικά και 3 βρετανικά αντιτορπιλικά.

• 14 Μαΐου (π.ημ. 1η Μαΐου): Η νηοπομπή σταθμεύει προσωρινά στο λιμάνι της Γέρας στη Μυτιλήνη.

Την ίδια ώρα στην Σμύρνη «….Ο κόσμος είχε αντιληφθή ότι κάτι έκτακτον συμβαίνει και ήρχισε να συγκεντρούται εις τον περίβολον της Αγίας Φωτεινής. Η μεγάλη αίθουσα του μητροπολιτικού μεγάρου είχε γεμίσει ασφυκτικά κι όλα ήταν έτοιμα για την έναρξη της συνεδρίασης, που όμως καθυστερούσε διότι δεν είχε φτάσει ακόμη ο ύπατος αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη, ναύαρχος Ηλ. Μαυρουδής. Οταν έφτασε, λόγω του συγκεντρωμένου πλήθους, μόλις μετά βίας μπήκε στην αίθουσα. Τότε ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος ανέβηκε στο βήμα. Ο λόγος απολύτως σαφής δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο για παρανοήσεις. Είπε: «Αδελφοί το πλήρωμα του χρόνου επέστη. Οι πόθοι των αιώνων εκπληρούνται. Οι έκτακτοι χρόνοι ήγγικαν. Αι μεγάλαι ελπίδες του γένους μας, ο ανύστακτος, ο σφοδρός, ο μύχιος, ο θερμός, ο καίων και φλογίζων ως ο πεπυρακτωμένος σίδηρος τα σπλάχνα μας πόθος προς ένωσιν μετά της μητρός μας Ελλάδος, ιδού κατά τη σήμερον ιστορικήν και αξιομνημόνευτον ημέραν της 1ης Μαΐου γίνεται πράγμα και γεγονός τετελεσμένον… Η αποβίβασις των ελληνικών μεραρχιών εις τα Μικρασιατικά παράλια ήρξατο, το εξωτερικόν φρούριον της Σμύρνης κατελήφθη υπό των ελληνικών στρατευμάτων. Αύριο οι ελευθερωτές μας εισέρχονται… Η μικρά και ένδοξος Ελλάς, μεγενθυνομένη ούτω, θα βαδίση γοργώ τω βήματι προς ένδοξότατον μέλλον… Το ζήτημα ήτο να θέση άπαξ τον πόδα της επί της Μικράς Ασίας και της Θράκης και τον έθηκε πλέον βαρύν». Και κατέληξε ενθουσιωδώς: «Ζήτω η Μεγάλη μας Πατρίς Ελλάς. Ζήτω η Ελληνική Σμύρνη. Ζήτω ο Βενιζέλος. Ζήτω ο ναύαρχός μας Ηλίας Μαυρουδής. Ζήτω η ένωσίς μας μετά της μητρός Ελλάδος»…».^[10]

Αποβίβαση της 1ης Μεραρχίας

Το μεσημέρι της 14ης Μαΐου στρατιωτικά αγήματα αποβιβάστηκαν από τα ελληνικά θωρηκτά πλοία «Αβέρωφ», «Λήμνος» και «Κιλκίς», και κατέλαβαν διάφορα σημεία της προκυμαίας, ενίσχυσαν τη φρουρά του ελληνικού προξενείου κι έλαβαν θέσεις για την κατάληψη του τουρκικού εξωτερικού φρουρίου της Σμύρνης. Ταυτόχρονα αγήματα αποβιβάστηκαν και από τα συμμαχικά πλοία που βρίσκονταν εκεί, με σκοπό τη φρούρηση των δικών τους Αρμοστειών.

• 15 Μαΐου (π.ημ. 2 Μαΐου): Η νηοπομπή που μετέφερε το στρατό κατοχής αναχώρησε από τον κόλπο της Γέρας της Λέσβου με προορισμό τη Σμύρνη στις 2 τα ξημερώματα.

Νωρίς το πρωί στους τοίχους της Σμύρνης έχει τοιχοκολληθεί η προκήρυξη που τυπώθηκε -στα ελληνικά και στα τουρκικά- στα τυπογραφεία της εφημερίδας «Αμάλθειας».

«Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ
Φέρω εις γνώσιν υμών ότι κατ’ εντολήν της κυβερνήσεώς μου (ενεργούσης εκ συμφώνου μετά των Συμμάχων) προβαίνω εις στρατιωτικήν κατάληψιν της Σμύρνης και των πέριξ. Η κατοχή αυτή σκοπόν έχει την εξασφάλισιν των πληθυσμών και προστασίαν εν γένει της εννόμου τάξεως…^[11]»

Έλληνες της Σμύρνης παρακολουθούν την είσοδο του ελληνικού στόλου στο λιμένα της πόλης (2/15 Μαΐου 1919).

Οι Έλληνες της πόλης είχαν ήδη κατακλύσει το λιμάνι, έτοιμοι να υποδεχτούν τα ελληνικά στρατεύματα και πραγματικά στις 7.30 π.μ. μπήκε στο λιμάνι το υπερωκεάνιο «Πατρίς», ακολούθησε το ακτοπλοϊκό «Ατρόμητος», στη συνέχεια το υπερωκεάνιο «Θεμιστοκλής» κατόπιν τα ακτοπλοϊκά «Αδριατικός» και «Έλδα».

Στις 7.50 ο μέραρχος Ζαφειρίου ελέγχει από τον «Αβέρωφ» την προκυμαία και δίνει τη διαταγή. Ο σηματωρός του «Πατρίς» σαλπίζει και οι Εύζωνοι του 1/38 αποβιβάζονται.^[12]

Κατά τις 10:30 και όταν το μεγαλύτερο μέρος του στρατού είχε αποβιβαστεί, Τούρκοι μεμονωμένοι στρατιώτες και πολίτες άνοιξαν πυρ, κρυμμένοι σε μερικά κτίρια της περιοχής. Οι Έλληνες στρατιώτες απάντησαν στους πυροβολισμούς μέχρι που κατάφεραν να επιβάλουν την τάξη. «…Περί την 10.30 ήρχισαν ν’ ακούωνται πυροβολισμοί προερχόμενοι εκ της κατευθύνσεως του τελωνείου και τινών παραλιακών οικιών. Επειδή εξελήφθησαν ως πυροβολισμοί χαράς απεστάλη υπό του Μεράρχου αξιωματικός του Επιτελείου, όστις εντός μικρού χρονικού διαστήματος επανελθών ανέφερεν ότι σοβαρά επίθεσις είχε λάβει χώραν εν τη περιοχή του Διοικητηρίου, καθ’ ον χρόνον διήρχετο εκείθε1ν το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, προς κατάληψιν των αντικειμενικών του σκοπών…» ^{[13][14][Αναξιόπιστη πηγή ;]}

Η συμπλοκή κράτησε περίπου μία ώρα. Οι ελληνικές απώλειες ήσαν 2 νεκροί ( οι Εύζωνες Βασίλειος Δάλαρης και Γεώργιος Παπακώστας, οι πρώτοι νεκροί στρατιώτες της Μικρασιατικής εκστρατείας ) και 42 τραυματίες, εκ των οποίων οι 9 ήταν πολίτες. Οι Τούρκοι είχαν 5 νεκρούς και 16 τραυματίες εκ των οποίων οι 8 ήταν πολίτες. Επίσης, υπήρχαν 47 νεκροί διαφόρων εθνικοτήτων – πλην ελληνικής και τουρκικής. Τα ελληνικά στρατεύματα συνέλαβαν τον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή Σμύρνης Ναδίρ Πασά, 2 στρατηγούς, 28 ανώτερους αξιωματικούς, 123 κατώτερους, 540 οπλίτες και περί τους 2.000 άτακτους ενόπλους.^[16]

• 19 Μαΐου (π.ημ. 8 Μαΐου)

Φτάνει στην Σμύρνη και αναλαμβάνει καθήκοντα ο Αριστείδης Στεργιάδης ως Ύπατος Αρμοστής.

Με την Συνθήκη των Σεβρών που υπογράφηκε 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920 παραχωρούνταν και τυπικά στην Ελλάδα η κατοχή της επονομαζόμενης Ζώνης της Σμύρνης, όπου, σύμφωνα με τα άρθρα 65-83 της Συνθήκης, μόνο μετά από 5 χρόνια και κατόπιν δημοψηφίσματος των κατοίκων της θα μπορούσε να προσαρτηθεί στην Ελλάδα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ…Για περισσότερη ευκρίνεια κάντε κλικ πατώντας τις φωτογραφίες.Μεγεθύνονται.