Ενα σεργιάνι στην εκκλησιά της Παναγιάς στα Βουρλά,τον καιρό των Ελλήνων.

Είναι στιγμές στη ζωή μας που οι μνήμες,στο φυλαχτάρι του νου και της καρδιάς,ασφυκτιούν στην αναμέτρησή τους με το βάθος του αείδρομου χρόνου,αγγίζουν ενδότατες καρδιοκάμωτες χορδές,τις πάλλουν,ανακινούν ιερές θύμησες,ανακαλούν δρώμενα ιστορικά καί όλα ανυπόμονα ακουμπούν στο προσυνείδητό μας.Τότε η σκέψη,γονυκλινής στα ματωμένα χώματα,οσμίζεται τον αγώνα,την αέναη προσπάθεια του ηρωικού Ελληνα της Μικρασίας.Εκείνου που ξέρει άοκνα από το τίποτα να θαυματουργεί,να πασχίζει γιά την αξιοπρέπεια,να προβάλλει αντίσταση στο άνισο,να σφαγιάζεται στη διαδρομή,να ξεγελιέται πειθόμενος σε πλάνες υποσχέσεις.
Ανάγκη ψυχής,φωνή εσώτερη,μας καλεί να ταξιδέψουμε ένα-ένα το σκαλί των ονείρων γιά να οραματιστούμε μιά άλλη Σκάλα στα Βουρλά διαποτισμένη από αλμύρα και πελαγίσια μυρωδιά.Πρέπει να αξιωθούμε το φτάσιμο στην Εκκλησία της Παναγίας της Βουρλιώτισσας…..να μετουσιωθούμε με τη θε’ι’κή δύναμη της Σκέπης Της,σε ανάερους ευσεβείς προσκυνητές,να σεργιανίσουμε στους δρόμους της άλλοτε λαμπερής πόλης,να περιδιαβούμε την Πάνω Λότζα,να χαθούμε στους καροτσόδρομους,να ανταμωθούμε με τον πολύφερτο αέρα της Ανατολής…,να γίνουμε μύστες των ηθών και εθίμων,να μετέχουμε σε συζητήσεις των Βουρλιωτών,να ενδυθούμε με ακόμη ισχυρότερη πίστη,να γίνουμε ταπεινοί δέκτες του ανείπωτου μεγαλείου μιάς άλλοτε αστράπτουσας από Ελληνισμό και ορθοδοξία πόλης.

Αυτή λοιπόν η εκκλησιά,ήταν η κεντρική εκκλησία της πόλης των Βουρλών.Σε έγγραφα της εποχής αναφέρεται ως ο ”Μητροπολιτικός Ναός”.Ανείπωτη δόξα,καύχημα πίστης και ψυχής,η Παναγία των Βουρλών,η Θεοφανέρωτη,η θαυματουργή,η αγιώτατη,η ελπιδοφόρα,η ονομάκλυτη!
Στους περισσότερους από εμάς είναι γνωστός ο θρύλος της Εύρεσης της Εικόνας.
Σε κάποιο μέρος που δε θα πρέπει να υπήρχε τίποτε χτισμένο εκεί παρά μόνο βούρλα,ένας ποιμένας έβοσκε τα πρόβατα.Πολύ συχνά,τα βράδια έβλεπε να φέγγει στο βάθος ένα φως ανάμεσα στις βουρλιές.Το ακολουθεί,από θεία περιέργεια,στη σιγαλιά της νύχτας και ανακαλύπτει το Αγίασμα και την Εικόνα της Παναγίας,εκεί,όπου το βαθύ σκότος έστελνε φως.
Το περιστατικό αυτό μαθεύτηκε και τότε οι χριστιανοί χτίσανε εκεί μιά πολύ μικρή εκκλησία και φυλάξανε μέσα την ιερή εικόνα.

Ηταν το μέρος,προσθέτει η παράδοση,όπου μέχρι τη Καταστροφή,διετηρείτο ένα μικρό παρεκκλησάκι,μέσα στον περίβολο της Παναγίας,πίσω ακριβώς από το ”ιερό” του ναού και που λεγόταν μάλιστα χαρακτηριστικά ”Ε ύ ρ ε σ η”.
Λιγοστές,μα πολύτιμες,οι περιγραφές της εκκλησίας της Παναγιάς.
Κάποιες φορές η επιθυμία,έστω γιά νοητή προσκυνηματική επίσκεψη στην Παναγία στα Βουρλά,υπερβαίνει τη ρεαλιστική σφαίρα οδηγώντας μας σε μιά άλλη.Εκείνη του ονείρου!
Τότε μπροστά μας αναδύεται μεγαλόπρεπα η Παναγιά μας,η Εκκλησία Της,στο μέσον του κεντρικού δρόμου που σφύζει από εμπορική κίνηση.Ενας κοσμοπολίτικος αέρας θωπεύει σωτήρια την καρδιά και το πέρασμα του Απηλιώτη καθοδηγεί με τη φορά του τα βήματα αναδρομής και αναζήτησης.
Στον περίβολό Της το θαύμα της Παναγίας μας ακουμπά…μας αξιώνει στο εσωτερικό της Αγίας Οικίας Της.Στο νάρθηκα,στον κυρίως Ναό,στο βαθουλωμένο σκαλοπάτι,τρανό δείγμα μακρόχρονης χρήσης και ευλάβειας.Το παγκάρι με τα κεριά στον τρίκλιτο ναό,έπαιζε ουράνιες σκιές στο παράθυρο της ψυχής,ο γυναικωνίτης με τα ξύλινα προς το ναό ”στόρια”του συνέτειναν στο μυστηριακό δέος.
Μέσα εκεί,στον Πάνσεπτο χώρο,λουσμένη με φως απαστράπτον με ουράνια ακτινοβολία,η Θεοφανέρωτη Εικόνα της Παναγίας μας,η Χάρη Της,αριστερά από την Ωραία Πύλη.Με το Θείο Βρέφος στο αριστερό της χέρι,δεσπόζει και φεγγοβολεί εικόνα,σκεπασμένη από ασήμι και λίγο χρυσό.

”Η Αίγλη”,ο φωτεινός κύκλος γύρω από το κεφάλι της Παναγίας και του Χριστού ήταν χρυσά.Πάνω από το στέμμα Της υπήρχαν δέκα διαμαντόπετρες.Το κάτω μέρος της εικόνας κοσμείται από τόξο με χρυσά και ασημένια ταξίματα.Η Παναγία των Βουρλών,η Οδηγήτρια,είχε στο πέπλο Της χαραγμένα με καλλιτεχνικά γράμματα τα ονόματα των αφιερωτών,δωρητών και τον καλλιτέχνη του πέπλου.Το δεξιό χέρι Της ήταν από χρυσό με επιγραφή.
Στις 15 Αυγούστου,από την παραμονή,άλλαζαν όψη τα Βουρλά.Από παντού συνέρρεαν στην Χάρη Της.Ολα τα μέσα της εποχής στις δόξες τους.Καρότσες,αραμπάδες,κα’ί’κια με έκτακτα δρομολόγια,με πιστούς ενδεδυμένους τα σκολιανά γιά να προστρέξουν στη Θεία Αγάπη Της,να προσκυνήσουν με δάκρυα στα μάτια Εκείνη.Τη μάνα όλου του κόσμου.Τη μάνα Εκείνη που ακόμη και οι εχθροί Της συστέλλονταν,σεβόντουσαν και την αποκαλούσαν ”Καρά Παναγιά”(Μαύρη Παναγιά),όπου ”καρά” σημαίνει το μαύρο μα και το δυνατό.
Αποκορύφωμα στη τιμή Της το Πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου.Ανάλογο και αντίστοιχο αυτού της Τήνου.Ο θρησκευτικός παλμός όλων εκείνη την ημέρα ταυτίζεται και η καρδιά πάλλεται.

Την επομένη της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου πραγματοποιούνταν θρησκευτική πάνδημη λιτανεία της Παναγίας της Βουρλιώτισσας προς τις πηγές του Ντερέ(του ποταμού),σε ανάμνηση θαύματος της Παναγίας όταν απόλυτη ξηρασία,νέκρα και καταστροφή έπληξε τη περιοχή.Η Χάρη της Παναγίας όμως και το θαύμα Της σκέπασε όλη τη γη τους και έφερε τη βροχή,την αναγέννηση και τη ζωή παντού.

Χάιδω Μουστάκη,φιλόλογος και μέλος του ΔΣ της Ενωσης Βουρλιωτών Μικράς Ασίας.