Δυό λόγια γιά τη ρακή, το τσίπουρο, τη τσικουδιά.

Υπάρχει ένας διχασμός.Ο χώρος που βγαίνει η τσικουδιά λέγεται ρακιδιό. Έτσι στην Κρήτη το ονόμασαν ρακή.

Η τσικουδιά, το τσίπουρο και η ρακή είναι για μένα το ίδιο ακριβώς πράγμα. Η διαφορά στο τσίπουρο είναι ότι παλιά πρόσθεταν μέσα δεύτερο προϊόν εκτός από σταφύλι για να κάνουν βρασμό, πχ. γλυκάνισο, πορτοκάλι, μαστίχα. Όταν λοιπόν δεν είναι από καθαρό σταφύλι, τότε λέγεται τσίπουρο. Απλώς στη Βόρεια Ελλάδα το έχουν κάνει τώρα τσίπουρο με γλυκάνισο, τσίπουρο χωρίς γλυκάνισο. Το τσίπουρο χωρίς γλυκάνισο, η τσικουδιά και η ρακή είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Όλα, αρχικά, τα λευκά αποστάγματα ονομάζονταν «ρακή» είτε προέρχονταν από την απόσταξη στεμφύλων σταφυλιού ή σύκων ή χαρουπιών ή μαστίχας ή κυδωνιών ή γλυκάνισου ή μάραθου.
Κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, οι Έλληνες μυήθηκαν στην τέχνη παραγωγής του τσίπουρου. Μιας και το κρασί ήταν απαγορευμένο από το Κοράνι έπρεπε να μεταποιηθεί για να τους επιτραπεί η κατανάλωσή του. Καθώς, οι Οθωμανοί δεν είχαν μεγάλη σχέση με την αμπελοκαλλιέργεια, το επάγγελμα σύντομα ελληνοκρατήθηκε και οι Έλληνες ρακιτζήδες, μαζί με τους αρωματοποιούς, αποτέλεσαν μια προνομιούχο κοινωνική τάξη.

Μετά την Μικρασιατική Kαταστροφή, οι ρακιτζήδες πρόσφυγες πια, αναζήτησαν μια νέα ευκαιρία για δουλειά και επιβίωση στον ελλαδικό χώρο κι έτσι η τέχνη τους άρχισε να εξαπλώνεται και στην παλαιά Ελλάδα.

Σήμερα, οι όροι η «ρακή» ή το «ρακί» και «ρακιτζής» δεν χρησιμοποιούνται πια επισήμως, παρόλο που σε πολλά μέρη ο όρος επιζεί, κυρίως, για τα προϊόντα ντόπιας παραγωγής.

Ρακή, τσίπουρο και τσικουδιά είναι ακριβώς το ίδιο πράμα. Τσίπουρο ή τσικουδιά είναι το υγρό που βγαίνει από την απόσταξη των σταφυλιών. Το τσίπουρο μπορεί να αρωματίζεται με μάραθο ή γλυκάνισο. Πολύ καλής ποιότητας τσικουδιά παράγεται, σήμερα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

Το μυστήριο της απόσταξης της τσικουδιάς…

Οι ρίζες της απόσταξης βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι γινόταν απόσταξη στη Μεσομινωϊκή Περίοδο 1.900 π.Χ.-1700π.Χ. και ο άμβυκας είναι σίγουρα ελληνική εφεύρεση.
Στη σύγχρονη ιστορία ξεκίνησε από το Άγιον Όρος και διαδόθηκε σε όλη την τουρκοκρατούμενη ανατολή. Το 1988, η τσικουδιά παράγεται μόνο από καζανάρηδες που έχουν στην κατοχή τους άμβυκες από την τουρκοκρατία. Τα καζάνια χρησιμοποιούνται από τα τέλη Οκτωβρίου μέχρι τον Ιανουάριο, οπότε όλο το χωριό αποστάζει την τσικουδιά του για όλο τον χρόνο στα λίγα καζάνια του χωριού.

Το παραδοσιακό αλκοολούχο ποτό της Κρήτης είναι η τσικουδιά ή ρακή όπως έχει παραμείνει από την τούρκικη ονομασία της από το 1989.

Η απόσταξη της τσικουδιάς, παραδοσιακά γίνεται σε μεγάλα καζάνια (αποστακτήρες) σε οργανωμένους χώρους, με τραπέζια, πάγκους και νεροχύτη.

Ο άμβυκας κάνει μόνος του τη δουλειά σταγόνα σταγόνα. Κάθε τόσο, ο καζανάρης παίρνει ένα ποτηράκι τσικουδιά, το πετάει μέσα στη φωτιά να δει αν έχει ακόμα οινόπνευμα ή όχι και πότε θα τελειώσει η καζανιά για να βάλει μία άλλη.

Εν τω μεταξύ, μαζεύονται φίλοι και γνωστοί, συμβάλλουν, συμμετέχουν, γίνονται μία ομάδα χωρίς συννενόηση. Γιατί όπου βλέπουν καπνό ξέρουν τι συμβαίνει, ξέρουν πού είναι τα καζάνια και μαζεύονται. Και δεν έρχονται με άδεια χέρια, κουβαλούν πράγματα και στήνεται μια γαστρονομική πανδαισία.

Αυτό είναι το ενδιαφέρον στην απόσταξη της τσικουδιάς και όχι ο άμβυκας, αλλά οι άνθρωποι γύρω από το καζάνι και οι κουβέντες τους στο τραπέζι. Λέγονται τόσο ωραία πράγματα, για τα οικονομικά, τα κοινωνικά και τα φιλικά. Και όλα λύνονται με ένα χαμόγελο.

Και ξαφνικά, έρχεται μία λύρα, έπειτα ένας αυλός και αρχίζουν οι μαντινάδες και μετά τα ριζίτικα…
”Βάλ’ του μία να πιει” Μια μεγάλη αγκαλιά που συνοδεύεται από μία τσικουδιά.

Τα συνοδευτικά της τσικουδιάς

Οφτή πατάτα, χλωρά κουκιά, κεφτέδες, μυζηθροπιτάκια, χοχλιοί, τσακιστές ελιές, μικρές κρητικές ελιές, ντολμαδάκια, ψητά μανιτάρια, βραστοί βολβοί, καυτερές κόκκινες πιπερίτσες, σύγκλινο, καπνιστά λουκάνικα, παστά μεζεδάκια, καπνιστά ψαρικά, αλλά και ξηροί καρποί όλων των ειδων, φιστίκια Κρήτης (αράπικα), αλατισμένα ή ανάλατα, αλλά και σφακιανά παξιμάδια που έχουν γλυκάνισο και άλλα παξιμάδια και κριτσίνια και κουλούρι Θεσσαλονίκης. To παραδοσιακό ποτό της Κρήτης, πάντως πάει παρέα με γευστικούς μεζέδες.

Τα οφέλη της τσικουδιάς στην υγεία

Τα λευκά αποστάγματα, σε μικρές δόσεις, (1-2 ποτηράκια) παρέχουν οφέλη στην υγεία. Το τσίπουρο (χωρίς γλυκάνισο) θεωρείται εξαίρετο χωνευτικό. Επίσης, χάρη στην αλκοόλη που περιέχει, προκαλεί αγγειοδιαστολή και μείωση της πίεσης. Ακόμη, έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες, γι’ αυτό, άλλωστε, και χρησιμοποιείται σε πολλά γιατροσόφια για το κρυολόγημα, τον πυρετό και τον πονοκέφαλο. Είναι, επίσης, κατάλληλο ποτό για όσους κάνουν δίαιτα. Τα λευκά αποστάγματα αλλάζουν την ισορροπία των λιπών στο αίμα αυξάνοντας την καρδιοπροστατευτική «καλή» (HDL) χοληστερόλη και μειώνοντας την «κακή» (LDL) χοληστερόλη, ενώ ελαττώνουν και την συγκολλητική ικανότητα των αιμοπεταλίων των μορίων του αίματος που είναι υπεύθυνα για τις θρομβώσεις.

Επίσης, χρησιμοποιείται για εντριβές και καταπλάσματα σε κρύωμα ή πιάσιμο.
Τέλος, βοηθάει στην επικοινωνία των ανθρώπων.Χωρίς ρακή,κουβέντα δε γίνεται!Καλύτερα να πίνεται κρύα και σε κρύα ρακοπότηρα από την κατάψυξη.

Το Ρακί αποτελεί το ανεπίσημο εθνικό ποτό της Τουρκίας. Την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αγαπημένο αλκοολούχο ποτό ήταν το κρασί, ενώ στα τέλη του 19^ου αιώνα, τη θέση αυτή έλαβε το ρακί (είδος τσίπουρου). Παράγεται με διπλή απόσταξη σταφυλιού και υποχρεωτικά προστίθεται γλυκάνισος. Παραδοσιακά πίνεται σε ποτήρι που τοποθετείται σε ειδικό μεταλικό σκεύος με πάγο, ενώ στο ρακί προστίθεται νερό.