Υπάρχει ένας μύθος,ότι οι Μικρασιάτες δεν πολέμησαν το 1919-22.
Αι χριστιανικαί εορταί του τελευταίου έτους της Σμύρνης (1921-1922).
02/01/2024
Κοπή Βασιλόπιτας της Ε.Β.Μ.Α γιά το 2024.
15/01/2024Υπάρχει ένας μύθος. Αυτός που κάποιοι σκόπιμα και εντέχνως καλλιεργούν, πως οι Μικρασιάτες ΔΕΝ πολέμησαν.
Ουδέν ψευδέστερον, ουδέν ανακριβέστατον.
Ας δούμε λοιπόν τι γράφει ο Σ.Γονατάς στα Απομνημονεύματά του.
Η ΥΠΟΧΩΡΗΣΙΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΜΑΣ……..
Του Στυλιανού Γονατά
Απόσπασμα από τα Απομνημονεύματά του (σ.σ. 218 – 220)*.
28 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ. Καθ’ όλην την παρελθούσαν νύκτα επορευόμεθα την παραλιακήν οδόν προς Βρύουλα. Ο πληθυσμός της Ερυθραίας είναι αποκλειστικώς Ελληνικός και τα παιδιά των υπηρετούν εις τον στρατόν μας, όπως υπηρετούν και περί τας 35 χιλ. Έλληνες Μικρασιάται. Τι έπρεπε να ζητήσωμεν από αυτούς; Να παραμείνουν εις τας τάξεις των και να κάμουν τι εκεί; Διά τούτο τους εκείθεν καταγομένους στρατιώτας δεν τους ημπόδιζα, όταν διηρχόμεθα από τας πόλεις ή τα χωρία από τα οποία κατήγοντο, να μένουν εκεί διά να βοηθήσουν, καθ’ οιονδήποτε τρόπον, τας οικογενείας των.
Οι λοιποί εκ παλαιάς Ελλάδος στρατιώται, επί τη θέα της θαλάσσης, των πλοίων, της προσδοκίας της επιβιβάσεώς των και της επιστροφής των εις τας οικογενείας των, είχον αποκτήσει κάποιαν εύθυμον διάθεσιν, ύστερα από το σκυθρωπόν ύφος καθ’ όλον τον τελευταίον καιρόν.
Εν τούτοις η κόπωσις ήτο τόσον μεγάλη και η αντίληψις της μη υπάρξεως αμέσου κινδύνου τους ενεθάρρυνεν, ώστε να αποκοιμώνται καθ’ όλον το μήκος της παραλίας κατά χιλιάδας. Εγώ, περιφερόμενος έφιππος, εφώναζα προς τους βαθμοφόρους, ώστε να ακούωμαι και παρά των στρατιωτών: ”Νομίζετε ότι δεν βλέπω ότι είναι εξηντλημένοι και νηστικοί, αλλά εάν επιμένω να βαδίζουν, το κάνω χάριν της σωτηρίας των ιδίων, διότι, άλλως, θα μείνουν εδώ και αύριον θα πάνε αιχμάλωτοι εις την Άγκυραν …”
Προ των Βρυούλων και της παραθαλασσίας σκάλας των εγκατεστήσαμεν προφυλακάς. Αλλ’ όταν εξημέρωσεν εντελώς, αντελήφθην ότι αύται είναι πολύ κοντά μας και ότι ολίγον μακρύτερα είναι υψώματα, τα οποία εάν κατελάμβανεν ο εχθρός θα ηδύνατο διά του πυροβολικού του να επιφέρη σύγχυσιν εις τους καταυλισμούς μας και να παρεμποδίση την επιβίβασίν μας, αλλ’ εν ταυτώ ελυπούμην να προωθήσω, λόγω της εξαντλήσεώς των, τα τμήματα προς τα εκεί. Δι’ ο απετάθην προς τον Καλίνσκην όπως διαθέση εκ της Μεραρχίας ιππικού τμήματα προς κατάληψιν των εν λόγω υψωμάτων, εφ’ όσον μάλιστα το ιππικόν μας, καίτοι κατεδιωκόμεθα συνεχώς υπό εχθρικού ιππικού, ουδέποτε ήλθεν εις σύγκρουσιν μετ’ αυτού·μοί απήντησεν όμως ότι τα άλογά του δεν είναι ολιγώτερον καταπεπονημένα των ανδρών μου.
Ευτυχώς ο εχθρός δεν εκινήθη μέχρι των προφυλακών μας.
Εις Βρύουλα συνήντησα και τον στρατηγόν Φράγκον.
Ενόμιζα ότι η Στρατιά θα είχε κάμει έστω και μικράν προεργασίαν διά την άμυναν της επιβιβάσεώς μας. Δεν εύρομεν τίποτε απολύτως και δεν είχομεν πλέον ούτε σκαφευτικά εργαλεία, ούτε συρματοπλέγματα. Οι Βρυουλιώται εσχημάτισαν πολιτοφυλακήν, ήτις φρουρεί την πόλιν των. Εάν αυτό έγινε διά την προφύλαξίν των από την λεηλασίαν των ημετέρων, ήτο σοφόν έργον προνοίας, αλλ’ εάν νομίζουν ότι θα προφυλάξουν την πόλιν των και από τους Τούρκους, μετά την αναχώρησίν μας, απατώνται.
29 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ. Διά της πορείας της παρελθούσης νυκτός εφθάσαμεν επί της καταληφθησομένης γραμμής Λεστρίν – Νταγ. Η όλη απόστασις, καίτοι μικροτέρα των προηγουμένων, απήτησε περισσότερον χρόνον να διανυθή, λόγω της συσσωρεύσεως όλων των Μεραρχιών επί της αυτής οδού και των συνεπεία τούτου μακρών στάσεων. Από τους απογεύματος της προηγουμένης ημέρας είχα στείλει τον αντισυνταγματάρχην Μαμούρην, άριστον αξιωματικόν, μαζί με ένα αξιωματικόν εξ εκάστης Μεραρχίας Ι, ΙΙ και VII, προς αναγνώρισιν της όλης τροποθεσίας και κατανομήν αυτής μεταξύ των Μεραρχιών και είχα ορίσει αριστερά την ΙΙ Μεραρχίαν, εις το μέσον την VII και δεξιά την Ι.
Το Λεστρίν – Νταγ είναι ένα βουνό πρωτοφανώς δύσβατον, κατά το πλείστον δύναται να θεωρηθή άβατον. Λίθοι οξείς και αιχμηροί, βράχοι κατακόρυφοι καθιστώσι την ανάβασιν αδύνατον εις ζώα, και μάλιστα φορτωμένα, και δυσκολωτάτην εις τους ανθρώπους.
Εκατέρωθεν όμως του βουνού αυτού διήρχοντο από μεν της βορείας πλευράς αυτού η αμαξιτή οδός και από της νοτίας ημιονική 
οδός κατάλληλη μόνο για μουλάρια) τοιαύτη. Αλλά δεν επετρέπετο να φυλαχθούν μόνον αι δύο αυταί διόδοι, διότι ήτο δυνσατόν μερικοί τολμηροί αντάρται να ενέλθουν επί του βουνού και εκείθεν να βάλλουν κατά τον καταυλισμόν μας και να προκαλέσουν ταραχήν, αν μη και πανικόν. Η επίπονος επίσκεψις, ην έκαμα ο ίδιος, απέδειξεν ότι υπήρχε κάποιος αυχήν στενή διάβαση ανάμεσα σε δύο κορυφογραμμές) διαβατός και ετοποθετήσαμεν εκεί φυλάκιον.
οδός κατάλληλη μόνο για μουλάρια) τοιαύτη. Αλλά δεν επετρέπετο να φυλαχθούν μόνον αι δύο αυταί διόδοι, διότι ήτο δυνσατόν μερικοί τολμηροί αντάρται να ενέλθουν επί του βουνού και εκείθεν να βάλλουν κατά τον καταυλισμόν μας και να προκαλέσουν ταραχήν, αν μη και πανικόν. Η επίπονος επίσκεψις, ην έκαμα ο ίδιος, απέδειξεν ότι υπήρχε κάποιος αυχήν στενή διάβαση ανάμεσα σε δύο κορυφογραμμές) διαβατός και ετοποθετήσαμεν εκεί φυλάκιον.30 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ. Την νύκτα εγένετο μία απόπειρα επί της αμαξιτής οδού, αποκρουσθείσα. Τούρκος τραυματίας συλληφθείς κατέθεσεν ότι ανήκεν εις την Ι
Μεραρχίαν ιππικού έχουσαν και 4 ορειβατικά πυροβόλα και ότι ανεμένετο και η 8η Μεραρχία πεζικού. Την ίδίαν νύκτα εγένετο και ετέρα απόπειρα, διά του ανωτέρω αναφερθέντος αυχένος, αποκρουσθείσα και αφήσασα 2 νεκρούς άνδρας, 3 ίππους, έν τηλέφωνον και μερικά όπλα.
Το στρατηγείον μου την πρώτην νύκτα το ετοποθέτησα παρά την αμαξιτήν οδόν, αλλά την επομένην το μετέφερα 4 χλμ. δυτικώτερα, διά να ευρίσκεται εις το κέντρον της όλης παρατάξεως.
31 Α υ γ ο ύ σ τ ο υ. Το πρωί επεσκέφθην τας προφυλακάς, εκ των οποίων δεν παρετηρείτο καμμία κίνησις του εχθρού, έπεσαν όμως μερικαί οβίδες εκ των δυτικώς των Βρυούλων υψωμάτων, τα οποία προφανώς κατείχεν ο έχθρός. Ο Στόλος μας, τεταγμένος εκατέρωθεν της χερσονήσου, επετήρει και έβαλε μερικάς βολάς. Μετά κόπου εγκατεστήσαμεν οπτικόν σύνδεσμον μετά του Στόλου και εστείλαμεν εις αυτόν σχεδιάγραμμα των παρ’ ημών κατεχομένων θέσεων και διηρέσαμεν επί του χάρτου το προ ημών έδαφος εις τομείς, ούτως ώστε, εν περιπτώσει εμφανίσεως του εχθρού, να τον ειδοποιούμεν διά του οπτικού να βάλη εις τον Α, τον Β ή τον Γ τομέα. Η γραμμή την οποίαν κατείχομεν ήτο φύσει οχυρά και ηδύνατο να κρατηθή ασφαλώς παρ’ ημών.
Ως μόνην εφεδρείαν είχα κρατήσει το απόσπασμα Πλαστήρα, το οποίον όταν εφθάσαμεν απετελείτο από 400 Ευζώνους, υπολείμματα του 2/40 Συντάγματος και μιας ορειβατικής πυροβολαρχίας, τα οποία και αυτά απετέλουν τα μόνα συντεταγμένα τμήματα της κατά την επίθεσιν του Αφιόν – Καρά – Χισάρ διαλυθείσης ΧΙΙΙ Μεραρχίας. Το απόσπασμα Πλαστήρα το ενίσχυσα και δι’ ενός έτι ανεξαρτήτου τάγματος Ευζώνων, το οποίον ετέθη εις την διάθεσίν μου.
Το απόγευμα ήλθε διαταγή περί υποχωρήσεώς μας εις τον δεύτερον λαιμόν της Χερσονήσου, εις Αλάτσατα·εν τη αυτή διαταγή ωρίζετο όπως το απόσπασμα Πλαστήρα αποτελέση την οπισθοφυλακήν της όλης Στρατιάς και καταλαμβάνον διαδοχικάς θέσεις αμύνης εις το μεταξύ Λεστρίν – Νταγ και Αλάτσατα διάστημα επιβραδύνη την προέλασιν του τυχόν παρουσιασθησομένου εχθρού.
Εύρομεν επίσης εκεί και δύο τάγματα του 56ου συντάγματος πεζικού, ως και το 62ον σύνταγμα πεζικού. Τα τμήματα ταύτα επληροφορήθημεν ότι ανήκον εις την υπό τον υποστράτηγον Γεώργιον Σκαρλάτον Μεραρχίαν Θράκης, ήτις είχε διαταχθή τελευταίως να αποβιβασθή εις Σμύρνην και ήτις, φθάσασα εις Σμύρνην, ηρνήθη να αποβιβασθή των πλοίων, καίτοι δε αντικατεστάθη ο διοικητής της, δεν απεβιβάσθη εις Σμύρνην αλλά εις την Χερσόνησον της Ερυθραίας.
………Στυλιανού Γονατά, Απομνημονεύματα 1897 – 1957, Αθήναι 1958.
Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ.
Στις 02 Μαΐου 1919 αποβιβάζεται ο Ελληνικός Στρατός στη Σμύρνη και λίγες μέρες αργότερα καταφθάνουν τα Ελληνικά στρατεύματα στα Βουρλά, χωρίς όμως να υποχρεωθούν να τα εγκαταλείψουν οι μουσουλμάνοι κάτοικοί τους.
Το εθνικό φρόνημα των κατοίκων του ανορθώνεται και νεαροί Βουρλιώτες (3000 συνολικά) κατατάσσονται εθελοντικά στον Ελληνικό Στρατό για να ελευθερώσουν και να προστατέψουν τον τόπο τους.
Πολλοί από αυτούς θα πολεμήσουν στα μέτωπα της Μ. Ασίας σε όλη την δύσκολη περίοδο για την μεγάλη ιδέα.
Το 1920 οι Μικρασιάτες κατατάσσονται πλέον μαζικά στον Ελληνικό στρατό που βρίσκεται στην Μικρασία. Όμως παρά τον Ελληνικό διπλωματικό θρίαμβο με την υπογραφή της ευνοϊκής για την Ελλάδα Συνθήκης των Σεβρών (Αύγουστος 1920), η αναπάντεχη για πολλούς ήττα των Φιλελεύθερων στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920,μουδιάζει προσωρινά τον μικρασιατικό πληθυσμό.
Η συνέχιση της εκστρατείας στο εσωτερικό απαιτεί συνεχώς ενισχύσεις, γι΄αυτό και οι επιστρατεύσεις νέων από 19-26 ετών συνεχίζονται το 1921.
Μόνον όταν χειροτέρεψε η κατάσταση στο μέτωπο, άρχισε η διανομή όπλων στον ντόπιο πληθυσμό.
Στις 02 Μαΐου 1919 αποβιβάζεται ο Ελληνικός Στρατός στη Σμύρνη και λίγες μέρες αργότερα καταφθάνουν τα Ελληνικά στρατεύματα στα Βουρλά, χωρίς όμως να υποχρεωθούν να τα εγκαταλείψουν οι μουσουλμάνοι κάτοικοί τους.
Το εθνικό φρόνημα των κατοίκων του ανορθώνεται και νεαροί Βουρλιώτες (3000 συνολικά) κατατάσσονται εθελοντικά στον Ελληνικό Στρατό για να ελευθερώσουν και να προστατέψουν τον τόπο τους.
Πολλοί από αυτούς θα πολεμήσουν στα μέτωπα της Μ. Ασίας σε όλη την δύσκολη περίοδο για την μεγάλη ιδέα.
Το 1920 οι Μικρασιάτες κατατάσσονται πλέον μαζικά στον Ελληνικό στρατό που βρίσκεται στην Μικρασία. Όμως παρά τον Ελληνικό διπλωματικό θρίαμβο με την υπογραφή της ευνοϊκής για την Ελλάδα Συνθήκης των Σεβρών (Αύγουστος 1920), η αναπάντεχη για πολλούς ήττα των Φιλελεύθερων στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920,μουδιάζει προσωρινά τον μικρασιατικό πληθυσμό.
Η συνέχιση της εκστρατείας στο εσωτερικό απαιτεί συνεχώς ενισχύσεις, γι΄αυτό και οι επιστρατεύσεις νέων από 19-26 ετών συνεχίζονται το 1921.
Μόνον όταν χειροτέρεψε η κατάσταση στο μέτωπο, άρχισε η διανομή όπλων στον ντόπιο πληθυσμό.
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΑΜΥΝΑ
Αργότερα συστήνεται η « Ελληνική Μικρασιατική Άμυνα» ,για την οργάνωση άμυνας σε πολλές πόλεις της Μικρασίας με την υποστήριξη του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου και του Στρατηγού Παπούλα
Η Μικρασιατική Άμυνα ήταν ένα σχέδιο αυτονομιστικού κινήματος της διετίας 1921 – 1922 που προτάθηκε για την περιοχή της κατεχόμενης από τον Ελληνικό στρατό Μικράς Ασίας, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Αργότερα συστήνεται η « Ελληνική Μικρασιατική Άμυνα» ,για την οργάνωση άμυνας σε πολλές πόλεις της Μικρασίας με την υποστήριξη του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου και του Στρατηγού Παπούλα
Η Μικρασιατική Άμυνα ήταν ένα σχέδιο αυτονομιστικού κινήματος της διετίας 1921 – 1922 που προτάθηκε για την περιοχή της κατεχόμενης από τον Ελληνικό στρατό Μικράς Ασίας, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Οι Βουρλιώτες πατριώτες έδωσαν δυναμικά το παρόν και στην πατριωτική κίνηση ίδρυσης στη Σμύρνη και σε άλλες πόλεις μυστικής οργάνωσης με την ονομασία «Μικρασιατική Άμυνα» περί τα τέλη Οκτωβρίου του 1921.
Γραφει η «Αμάλθεια» της Σμύρνης για την στήριξη των Βουρλιωτών στην προσπάθεια :
”Ἕν ἑκατομμύριον μέ ἄλλους λόγους περίπου προσέφερον 650 κάτοικοι τῶν ἱπποτικῶν Βουρλῶν, οἱ ὁποῖοι δέν διακρίνονται καί ἐπί νεοπλουτισμῶ.Οὔτε ἐφοπλιστάς, οὔτε τραπεζίτας, οὔτε χρηματιστάς ἔχουν τά Βουρλά, ἔχουν μόνον ἄνδρας, ἄνδρας μέ ψυχήν καί μέ αἴσθημα καί μέ φιλοτιμίαν καί μέ ἰδανικά ὄπισθεν τῶν ὁποίων δέν ἔκρυψαν ποτέ τά ταπεινά συμφεροντίδιά των.Καί παραπλεύρως μέ τούς ἄνδρας, ἰδού καί αἱ γυναῖκες. Ὅλα τά κοσμήματά των, τούς δακτυλίους των καί τά μικρά των ἀποταμιεύματα τά προωρισμένα διά τήν ἀμφίεσιν των.”
Όταν πια κατέρρευσε πλήρως ο Ελληνικός στρατός, η Επιτροπή Μικρασιατικής Άμυνας Βουρλών αποφάσισαν να μείνουν και να υπερασπιστούν την πόλη τους και άρχισαν να οργανώνουν την άμυνα της πόλης.
Όταν τελικά τα Βουρλά κατελήφθησαν κι ο τουρκικός στρατός αναζήτησε τα μέλη της Επιτροπής Μικρασιατικής Άμυνας για να τους τιμωρήσει παραδειγματικά. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς βρήκαν τραγικό θάνατο στου «Μουσελέ τα τέλια»
Γραφει η «Αμάλθεια» της Σμύρνης για την στήριξη των Βουρλιωτών στην προσπάθεια :
”Ἕν ἑκατομμύριον μέ ἄλλους λόγους περίπου προσέφερον 650 κάτοικοι τῶν ἱπποτικῶν Βουρλῶν, οἱ ὁποῖοι δέν διακρίνονται καί ἐπί νεοπλουτισμῶ.Οὔτε ἐφοπλιστάς, οὔτε τραπεζίτας, οὔτε χρηματιστάς ἔχουν τά Βουρλά, ἔχουν μόνον ἄνδρας, ἄνδρας μέ ψυχήν καί μέ αἴσθημα καί μέ φιλοτιμίαν καί μέ ἰδανικά ὄπισθεν τῶν ὁποίων δέν ἔκρυψαν ποτέ τά ταπεινά συμφεροντίδιά των.Καί παραπλεύρως μέ τούς ἄνδρας, ἰδού καί αἱ γυναῖκες. Ὅλα τά κοσμήματά των, τούς δακτυλίους των καί τά μικρά των ἀποταμιεύματα τά προωρισμένα διά τήν ἀμφίεσιν των.”
Όταν πια κατέρρευσε πλήρως ο Ελληνικός στρατός, η Επιτροπή Μικρασιατικής Άμυνας Βουρλών αποφάσισαν να μείνουν και να υπερασπιστούν την πόλη τους και άρχισαν να οργανώνουν την άμυνα της πόλης.
Όταν τελικά τα Βουρλά κατελήφθησαν κι ο τουρκικός στρατός αναζήτησε τα μέλη της Επιτροπής Μικρασιατικής Άμυνας για να τους τιμωρήσει παραδειγματικά. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς βρήκαν τραγικό θάνατο στου «Μουσελέ τα τέλια»
Και βέβαια ας μη αποσιωπούμε τη τραγική μοίρα που είχαν οι Μικρασιάτες στρατιώτες που είχαν αγωνιστεί γιά την ελευθερία της πατρίδας τους. Όταν γινόταν γνωστή η καταγωγή τους βασανίζονταν και απαγχονίζονταν ή εκτελούνταν μπροστά τα μάτια των υπολοίπων αιχμαλώτων στρατιωτών.